De uitspraak van de Nederlandse ei bij avant-gardistische mannen en vrouwen: een akoestische studie

TitleDe uitspraak van de Nederlandse ei bij avant-gardistische mannen en vrouwen: een akoestische studie
Publication TypePresentation
Year of Publication2001
Conference NameDag van de Fonetiek 2001
AuthorsEdelman, Loulou, Vincent van Heuven, and Renée van Bezooijen
PublisherNederlandse Vereniging voor Fonetische Wetenschappen
Conference LocationUtrecht, The Netherlands
Abstract

Volgens Stroop (1999; www.hum.uva.nl/poldernederlands) ontwikkelt zich een nieuwe vorm van het Nederlands bij hoogopgeleide, vooruitstrevende vrouwen in heel Nederland. Dit zgn. Poldernederlands wordt met name gekenmerkt door verlaging ("verwijding") van de diftongen ei, ui en au. We testen deze sociofonetische claim door een jaar lang (alle) gasten (16 mannen, 16 vrouwen) van hetzelfde vooruitstrevende televisieprogramma op band op te nemen en uit de opnames per spreker at random 10 beklemtoonde tokens van de klinker ei te selecteren, evenals 5 vergelijkbare tokens van de ie en 5 van de aa. Klinkerduur en formanten (F1...F2) zijn gemeten, de laatste op 1/4 en op 3/4 van de duur van de ei, en op het temporeel midden bij ie en aa. Relatieve klinkerwijdte werd uitgedrukt als een percentage van de spectrale - twee-dimensionele - afstand in Bark tussen ie (0%) en aa (100%). Grootte van de verglijding werd op analoge wijze relatief uitgedrukt. De sprekers werden per sekse verdeeld in een sterk- en een zwakverlagende helft. Bij de sterk-verlagende groep vertoonden de vrouwen inderdaad significant lagere ei-inzetten dan de mannen. Bij de zwak-verlagende helft van de sprekers was er geen effect. Bij alle sprekers was de duur van de ei gelijk aan die van de aa. We interpreteren dit resultaat als steun voor de sociolinguistische claim van Stroop: vrouwen lopen bij deze taalverandering voor op de mannen. Het is niet zo dat de ei verandert in een aai (dus wei wordt niet waai): de diftong wordt alleen lager en niet sterker of langer.